Predgovor
U ovoj elektronskoj monografiji, koja je po prvi put na takav način prezentira cjelokupnu povijest festivala, utkan je veliki trud ekipe koja je godinama radila na ovome projektu, najprije za tiskano izdanje koje je objavljeno u povodu 40. godišnjice, a zatim na pripremama za ovo izdanje povodom 50. godišnjice. MIK je svakih deset godina obilježavao svoja desetljeća. Godine 1973. i 1983. slavio je svoje deseto, odnosno dvadeseto izdanje, dok je 1994., 2004., 2014., slavio svoje obljetnice, odnosno svoje rođendane, jer zbog godina u kojima je pauzirao, ove godine (2024.) obilježavamo njegovo 54. izdanje, a slavimo 60. obljetnicu.
Prilika je to da se zahvalimo svim sudionicima i suorganizatorima, koji su činili i čine MIK, kao i publici bez koje svega toga ne bi bilo. Koliko li je samo generacija amaterskih družina i pojedinaca nastupilo kao dio revijalnog festivalskog programa ili na dočeku mikovske karavane. Ne smijemo zaboraviti ni sve one koji su sudjelovali u organizaciji u gradovima i općinama domaćinima, suradnike u tehničkom dijelu organizacije, medijskom pristupu – novinara, fotografa, voditelja festivala, radio i TV postaja, Novog Lista, Glasa Istre i drugih tiskanih medija, kao i portala i društvenih mreža. Posebna su priča sponzori i pokrovitelji bez kojih bi bilo sve to nemoguće ostvariti. Svima njima jedno veliko i od srca HVALA!
U ovom izdanju monografije ima više fotografija nego u onom tiskanom povodom 40. godišnjice, prije svega zbog veće mogućnosti objavljivanja različitih materijala iz različitih izvora. Tiskana monografija podliježe logici donekle podjednake zastupljenosti svih godina, dok elektronska monografija pruža mogućnost proširivanja podataka, ovisno o raspoloživom materijalu. Upravo zbog toga je e-monografija živo tkivo koje se stalno nadopunjuje.
Već kod priprema za ovo izdanje dobili smo nekoliko zanimljivih fotografija i podataka, stoga pozivamo sve zainteresirane da se uključe u nadopuni materijala fotografijama, video snimkama, predmetima, odnosno svime što bi moglo pridonijeti što preglednijoj i potpunijoj slici MIK-a i otrgnuti zaboravu zanimljive detalje. Kao i u svakom ovakvom poslu koji obuhvaća na desetine tisuća podataka, moguće su poneke pogreške, pa stoga i u tom pogledu pozivamo one koji to primijete i imaju relevantne podatke koji ukazuju na pogrešku, da se jave na našu e-mail adresu.
Kroz povijest MIK-a na pozornicama njegovih gradova i općina domaćina nastupilo je puno izvođača od kojih nisu svi zabilježeni u monografiji. Razlog je u tome što svake godine na pozornicu dolazi nešto više izvođača nego što je u najavi, odnosno u tiskanim katalozima. To su obično plesači i instrumentalisti koji dodatno obogaćuju nastup solista. Oni ponekad nisu zabilježeni, a neke smo pronašli među drugim zabilješkama ili sjećanjima i upravo nam je u tome potrebna Vaša pomoć.
Uživajte u klikanju, čitanju, gledanju i preslušavanju… Vi stariji s nostalgijom i sjećanjima na neke davno prohujale dane, a mlađi sa željom za istraživanjem kako starog, tako i novog materijala.
MIK uhom, okom i razmišljanjem
U početku, festival je bio zamišljen kao potreba za glazbenim predstavljanjem zapadnog dijela Hrvatske. Pod utjecajem tada već etabliranih festivala poput San Rema, zagrebačkog, opatijskog i ostalih, prve godine na MIK-u sve su pjesme (osim “Lipoj Istri” za koju je tekst napisao Cvetko Matetića) bile na standardnom hrvatskom jeziku, uz poneki lokalizam. Naravno, ni glazbeni dio nije imao obilježja budućeg MIK-a. Sljedeća, 1965. godina, ponavlja recept prethodne uz samo jedan tekst na čakavici (“Riko moja” napisana na tekst Cvetka Matetića). U 1966. godini po prvi puta se pojavljuje istarski melos. Pobjednička pjesma “Bokaleta” Nella Millottija na tekst Boška Obradovića čini prekretnicu MIK-a koja usmjerava sve više autora prema jezičnom i glazbenom izrazu koji je postao njegovim obilježjem do danas. Nije to odmah krenulo punim jedrima jer je 1967. godine Ljubo Kuntarić s pjesmom “Otišal je opet brodit” na tekst Branke Chudobe opet bio iznimka, ali pobjednička! Dvije pobjedničke pjesme za redom koje su napisane na istarskom melosu bile su jasan poticaj autorima da festival 1968. godine zapjeva već s pola pjesama na čakavici i s melosom. To je MIK-u dalo vjetar u jedra i proširilo njegovu popularnost, što na najbolji način potvrđuje naglo povećana lista gradova i općina domaćina, koja je između 1972. i 1975. dosegla čak 15 do 16 večeri!
MIK je kroz svoju povijest imao razdoblja koja bi mogli podijeliti u u nekoliko dijelova. Premda je uvijek slijedio svoja zacrtana pravila, kao i svaka osoba, a MIK je, slobodno možemo reći, 60-godišnjak sa svim životnim iskustvima, bio podložan mijenama uzrokovanim raznim razlozima, od ekonomskih, ljudskih, političkih ili pomodnih, ovisno o godinama u kojima je djelovao.
Od “starog” MIK-a možda su najupečatljivije 70′ godine, dok na “novom” MIK možemo prve godine nazvati spojem mikovskog duha 70′-tih i nove produkcije, kao i daleko većim brojem “hitova”. Novi zvuk, kao i medijski pristup, dali su snagu MIK-u koju je imao i 70′-tih godina i to uspješno ostvaruje do današnjih dana. Razdoblje krajem devedesetih mnogi označavaju kao “popersko” doba MIK-a, dok je razdoblje od novog milenija, pa na dalje kompromis jednog i drugog načina razmišljanja. Uza sve to, festival je prepoznatljiv po visokoj kvaliteti izvođenja “uživo”, vrsnim orkestrom i pratećim vokalima.
U svakom slučaju, u današnje vrijeme dok mnogi lutaju u traženju prepoznatljivosti, MIK upravo čvrsto postavljenim načelima dokazuje svoju kvalitetu kako u glazbenom, tekstualnom i organizacijskom pogledu. To mu daje uvjerljivost koju s poštovanjem priznaje i publika i relevantne institucije gradova i općina daleko šireg područja no što ga on pokriva svojim tradicionalnim itinererom.
NOMAD KOJI SE UVIJEK VRAĆA KUĆI
Slijedeće godine (2024), Festival “Melodije Istre i Kvarnera”, jedina glazbena festivalska konstanta Istre, Kvarnera i sjevernojadranskih otoka, obilježit će svoj 60. rođendan, no zbog “vremena šutnje” od 1987. do 1993. godine, te ponovnog muka 2001. godine, svoj 52. nastup. “MIK” je nastao 1964. godine kao Natječaj “Melodije Kvarnera”, a pet godina kasnije, dakle 1969. godine nazvan je svojim današnjim imenom. Prešavši put u nazivlju od “Prvog pljeska”, Festivala “Rijeka 64” i “Melodije Kvarnera”, došao je i već dugi niz godina pjeva i svira pod imenom Melodije Istre i Kvarnera, ustrajan u svojima trima svetostima – istarska ljestvica, izričaj govornog područja Istre i Kvarnera, te tekstovi pjesama bazirani isključivo na nekom od segmenata života stanovnika Istre, Kvarnera i sjevernojadranskog arhipelaga. Uz sve to MIK se može pohvaliti činjenicom da je bio i ostao jedini putujući festival u Hrvata. U svom razvojnom putu MIK bilježi tri faze – prvu od 1964. do 1986. godine znanu kao “stari MIK”, fazu šutnje u trajanju od 1987. do 1993. godine, te “novi MIK” koji je započeo 1993. godine i traje do današnjih dana.
Na samom početku MIK nije bio festival nomad, već izuzetno statičan festival. Naime, glavni inicijatori za pokretanje Festivala “Rijeka 64”, djelatnici ondašnje podružnice Udruženja zabavne i narodne muzike predvođeni predsjednikom Ljubom Kuntarićem, uz organizacijsku pomoć mnogih ondašnjih institucija i javnih glasila, te financijsku pomoć Odjela za kultutru koji je djelovao pri kotarskoj upravi, odlučili su da festival sadrži dvije glazbene večeri i da se održi u kinu “Partizan” (kasnije kino „Teatro Fenice“), te da 22. i 23. svibnja četrnaest izvođača pokaže što zna i umije. Budući da je Opatijski festival već dobrano osvojio srca ondašnje publike, potez osnutka novog festivala, sa sjedištem niti dvanaest kilometara udaljenim od Opatije bila je velika hrabrost koju su mnogi nazivali ludošću. No, kad je Dunja Rajter, filmska, kazališna i televizijska zvijezda onog doba, u ulozi voditeljice festivala riječima “večeras dragi Riječani, prisustvujemo rođenju jedne nove zabavno-muzičke manifestacije”, otvorila “Rijeku 64”, povratka nije bilo. Onda izrečeno, do današnjih dana višestruko potvrđeno.
Kako se pokazalo da termin u svibnju i nije neki termin za održavanje festivala, 1966. godine on je upriličen 9. lipnja u Puli, a 10. i 11. u Rijeci, te lociranjem u dva grada dao prve naznake svog nomadskog života, a potvrdio ih naredne godine kad je postavši putujuća glazbena karavana gostovao u Rijeci, Senju, Kraljevici, Lovranu i Opatiji. Te, 1967. godine pojavili su se i prvi problemi financijske prirode koji su stari MIK pratili poput sjene. Naime, Pula je niti mjesec dana prije dogovorenog termina festivalu otkazala gostoprimstvo jer nije imala osam tisuća tadašnjih dinara koliko je iznosila kotizacija. Te se godine počelo i s praksom dovođenja “velikih imena”, jer, uvriježilo se mišljenje da ako festival nema popularnih imena nije festival. I voditeljski par biran je po formuli “popularnost i ljepota”. Ljubo Jelčić, ondašnja TV zvijezda i Mia Sasso, dramska umjetnica riječkog kazališta “Ivan Zajc” bili su voditelji “Melodija Kvarnera 67”.
I tako je to išlo do 1969. godine po dobro utvrđenoj šabloni. Godine 1969. Festival “Melodije Kvarnera” je na prijedlog organizatora utkao u ime festivala i Istru i postao je konačno Festival “Melodije Istre i Kvarnera”. Počeo je 22. lipnja u Kraljevici, a završio 5. srpnja u Rijeci. Te se godine prvi put pojavio i spoj amaterizma i profesionalizma. Naime, u svakom gradu domaćinu, uz sudionike Festivala MIK, uvjetno nazvane profesionalcima, odnosno poluprofesionalcima, nastupala su i amaterska društva, te pojedinci iz grada koji je te večeri ugošćavao mikovsku karavanu, a bitno je ojačana i ekonomsko-propagandna promidžba festivala. Te, 1969. godine čak je tri tisuće amatera sudjelovalo u popratnim manifestacijama festivalskih večeri.
I tako je MIK vozio ustaljenim ritmom da bi 1972. godine promijenio “šofera”. Na čelo MIK-a došla je prof. Alverna Smokvina, kao nova direktorica, te se na toj funkciji zadržala do 1986. godine. U međuvremenu su u karavanu uskakali mnogi debitanti i velike nade s područja Istre i Primorja. Dok su neki “pjevali samo jedno ljeto”, većina njih je zablistala u punom sjaju, te preko mikovske pozornice dosegnula zvijezde.
I sam MIK, profilirajući se tijekom šezdesetih, dotaknuvši zenit tijekom sedamdesetih, tijekom osamdesetih počeo se obrušavati ka majčici zemlji. “Stari MIK” zašutio je 1987. godine, a osim financijskih problema koji su ga pratili od samog početka, mnogi su mišljenja da je njegovom gašenju pripomoglo to što je premalo pažnje posvećivao “izobrazbi” mladih kadrova, prečvrsto se opirao glazbenim novitetima, vjerojatno zbog kroničnog nedostatka financijskih sredstava premalo ulagao u promidžbu, te se doveo u situaciju da ga je vrijeme pregazilo. Tako “uspavan” ostao je sve do 1993. godine s kratkoročnim buđenjem upriličenim u sklopu obilježavanja blagdana Svetog Vida, 1991. godine kad je Milka Čakarun – Lenac, nekadašnja zvijezda MIK-a, uz pomoć organizacijskog odbora za proslavu blagdana gradskog patrona, na Trgu Grivice upriličila retrospektivu MIK-a koja je pokazala da MIK među ovdašnjim pukom nikada niti nije zašutio. Urnebesna lipanjska večer, ukazala je i na činjenicu da ljudi željno očekuju oživljavanje svog festivala.
MIK se nanovo rodio 1993. godine pod direktorskom palicom Milke Čakarun – Lenac, te umjetničkim vodstvom Andreja Baše, a uz svesrdnu pomoć Mirka Cetinskog i Ina Mirkovića. Prvi obnovljeni MIK startao je 15. lipnja u 21 sat u Puli, propjevao Umagom i Rabom, te finalno okončao na Gatu Karoline Riječke u Rijeci. U konkurenciji se našlo šesnaest kompozicija, izvođače je pratio orkestar sastavljen od članova grupe “Abraxas”, a voditeljski par činili su Neva Funčić i Robert Ferlin.
Novi MIK, kao i stari, zapjevao je baš kao da nikad nije ni šutio. Sve je išlo po protokolu pa se čak ni smjena u direkciji Festivala, koja se zbila 1996. godine kad je od “troje veličanstvenih obnovitelja MIK-a”, ostalo samo dvoje – Andrej Baša i Mirko Cetinski dok je dotadašnja direktorica Festivala Milka Čakarun – Lenac podnijela ostavku na funkciju, te se isključila iz kompletne organizacije MIK-a, mogla svrstati u protokolarni dio tog festivala. Kao i nešto kasnije činjenica da je od prvobitnih četvero čelnih ljudi MIK-a ostao samo jedan – Andrej Baša. Te, 1996. godine prestao je postojati i “Moj prvi MIK”, festivalska manifestacija osmišljena kao odskočna daska za sve mlade pjevačke snage s područja Istre, Kvarnera i otoka. No, stare su sadržaje zamijenili novi, MIK je nastavio raditi na principu svog “svetog trojstva”, i ove godine dogurao do svog pedeset i devetog rođendana.
Neovisno spominjali “stari” ili “novi” MIK moramo zaključiti kako je taj festival, koji je ponajprije temeljen na druženju sudionika, jedno od najvrijednijih kulturnih naslijeđa koje su mlade generacije Istre, Kvarnera i otoka dobile na glazbenom polju. Uostalom, da nije postojao “stari MIK” ne bi bilo ni “novoga”. Da ga stanovnici područja o kojem pjeva i na kojem je nastao nisu usvojili kao svoj identifikacijski izraz, ne bi MIK bio ono što jest – najdraži i najbolji festival na svijetu, svakom, pa čak i onom priučenom čakavcu.
LE MELODIE DELL’ISTRIA E DEL QUARNERO (1964 –2014)
UN NOMADE CHE FA SEMPRE RITORNO A CASA
Le Melodie dell’Istria e del Quarnero, unica costante festivaliera musicale dell’Istria, del Quarnero e delle isole dell’Adrialico settentrionale, festeggerà quest’anno (2013) il suo 59. esimo anniversario, ma a causa del „periodo di silenzio“ dal 1987 al 1993 ripetuto nel 2001, appena la sua 52. esima edizione, causa un “periodo di silenzio” dal 1987 al 1993 e ad una pausa nel 2001.
Il MIQ nasce nel 1964 come gara canora, intitolata Melodie del Quarnero e solo cinque anni dopo, ossia nel 1969 venne chiamato col nome che porta tuttora. Percorsa la strada delle denominazioni, da Primo applauso a Festival Rijeka 64 e Melodie del Quarnero, è giunto e già da una lunga serie di anni canta e suona sotto il nome di Melodie dell’Istria e del Quarnero perseverante nelle sue tre sacre caratteristiche, ossia la scala musicale istriana, l’espressione linguistica dell’Istria e del Quarnero e i testi delle canzoni basati esclusivamente su uno dei segmenti della vita degli abitanti dell’Istria, del Qua/mero e dell’arcipelago dell’Adriatico settentrionale. Oltre a tutto ciò il MIQ può vantarsi del il fatto di essere stato e di essere rimasto l’unico festival itinerante della Croazia. Lungo il cammino della sua evoluzione il MIQ registra tre fasi: la prima, dal 1964 al 1986, nota come “il vecchio MIQ’, quella del silenzio dal 1987 al 1993 e quella del “nuovo MIQ’, iniziata nel 1993 e che dura sino al giorno d’oggi.
All’inizio il MIQ non era un festival nomade, bensì un festival eccezionalmente statico. I promotori del Festival Rijeka 64, dipendenti all’epoca della filiale dell’Associazione dei musicisti di musica leggera e popolare, diretti dal presidente Ljubo Kuntaric e sostenuti dal punto di vista organizzativo da numerose istituzioni e media dell’epoca e da quello finanziario dal Settore per la cultura in seno all’Amministrazione distrettuale, decisero di tenere al cinema Partizan (oggi Teatro Fenice) un festival nell’arco di due serate, durante il quale, in data 22 e 23 maggio, quattordici esecutori avrebbero dato prova delle loro doti canore. Siccome il festival di Abbazia aveva già conquistato largamente i cuori del pubblico di allora, l’istituzione di una nuova manifestazione canora con la sede a soli dodici chilometri da Abbazia fu un atto di notevole coraggio che molti non esitrarono a definire pazzia.
Ma quando Dunja Rajter, stella del cinema, del teatro e della televisione di quel tempo, nel ruolo di presentatrice, aprì il festival Rijeka 64 con le parole: “Stasera, cari Fiumani, siamo spettatori della nascita di una nuova manifestazione di musica leggera”, non fu più possibile far marcia indietro. Quanto detto allora è stato più volte ribadito sino ai giorni nostri. Essendo risultato poco azzeccato maggio come periodo di svolgimento del festival, nel 1966 esso venne organizzato il 9 giugno a Pola e il 10 ed11 a Fiume; dislocato in due città esso assunse pertanto le prime sembianze della sua vita da nomade, confermandole l’anno successivo, quando divenne una vera e propria carovana musicale itinerante con spettacoli a Fiume, Segna, Portorè, Laurana ed Abbazia.
In tale anno, ossia nel 1967, scaturirono i primi problemi di carattere finanziario che avrebbero accompagnato anche successivamente il MIQ come un’ombra. Pola infatti, nemmeno un mese prima della data concordala, disdisse l’ospitalità in quanto non disponeva di ottomila dinari dell’epoca, pari all’ammontare della quota di partecipazione. Quell’anno prese il via anche l’uso di incitare al festival i “grandi nomi”, in quanto era prevalso il parere che un festival senza stelle non fosse un festival. Anche la coppia di conduttori venne scelta in base alla formula “popolarità e bellezza”. Ljubo Jelcic, stella della TV di allora, e Mia Sasso, attrice del Teatro Ivan Zajc, furono i presentatori delle Melodie dell’Istria e del Quarnero 67. Questa tendenza si protrasse sino al 1969, secondo un canone ben prestabilito. Nel 1969 il festival Melodie del Quarnero divenne finalmente il festival delle Melodie dell’Istria e del Quarnero. Prese il via il 22 giugno da Portorè e si concluse il 5 luglio a Fiume. Quell’anno si manifestò per la prima volta un connubio tra dileltantesimo e professionalità. In ogni città ospite, assieme ai partecipanti per così dire professionisti o meglio semiprofessionisti del MIQ, si esibirono anche società amatoriali e singoli cittadini delle città che accoglievano via via la carovana e fu notevolmente consolidala anche la promozione del festival dal punto di vista economico e pubblicitario. Quell’anno ben tremila dilettanti parteciparono alle manifestazioni collaterali delle serate festivaliere. Il MIQ proseguì così con ritmo stabile sino al 1972, allorché cambiò il proprio “conduttore”. La prof.ssa Alverna Smokvina ne divenne la nuova direttrice e rivestì questo ruolo sino al 1986. Nel frattempo, alla carovana presero parte molti debuttanti e grandi promesse della regione dell’Istria e del litorale. Mentre alcuni di essi “cantarono una sola estate”, la maggior parte rifulse nel suo pieno splendore, raggiungendo le stelle dal palcoscenico del MIQ. Il MIQ stesso, assumendo il suo profilo definitivo nel corso degli anni sessanta e toccando lo zenith durante i settanta, cominciò a franare verso terra durante gli anni ottanta. “Il vecchio MIQ’ tacque nel 1987 ed oltre a problemi di carattere finanziario che l’avevano accompagnato sin dall’inizio, è parere di molti che la sua estinzione sia attribuibile al fatto che venisse prestala poca attenzione all’”educazione” dei quadri giovani, che non avesse seguito i nuovi orientamenti della produzione, e che, forse a causa della mancanza di mezzi, si fosse investito poco nella pubblicità, per cui fu spazzato via dal tempo. Rimase in catalessi sino al 1993, con un breve risveglio nell’ambito delle celebrazioni di San Vito nel 1991, allorché Milka Cakarun Lenac, un’antica stella del MIQ, coadiuvata dal comitato organizzativo per le celebrazioni della festa del patrono cittadino in piazza Grivica, presentò una retrospettiva del MIQ che dimostro quanto fosse ancora vivo il ricordo del festival tra il popolo di questa regione. Quella strepitosa serata di giugno sottolineò il fatto che la gente aspettava con desiderio la rinascita del suo festival.
Il MIQ rinacque infatti nel 1993, sotto la bacchetta della direttrice Milka Cakarun Lenac e del direttore artistico Andrej Basa, cordialmente sostenuti da Mirko Cetinski e Ino Mirkovic. Il primo MIQ rinnovato partì il 15 giugno alle 21 a Pola, spiegò la propria voce a Umago e Arbe ed ebbe la sua serata conclusiva sul Molo Karolina Riječka a Fiume, Sedici canzoni in concorrenza, eseguile dai cantanti accompagnati da un’orchestra formata dai membri del complesso “Abraxas” e presentate dalla coppia Neva Funčić e Robert Ferlin.
“Il nuovo MIQ’ al pari di quello “vecchio” levò il suo canto quasi non si fosse mai fermato. Tutto si svolse secondo le regole, compreso il cambio di guardia nella direzione del Festival, avvenuto nel 1996, allorché dei “tre grandiosi rinnovatori del MIQ” ne rimasero solo due -Andrej Basa e Mirko Cetinski, mentre la direttice Milka Cakarun Lenac diede le dimissioni e si ritirò completamente dall’organizzazione del Festival. Lo stesso dicasi del fatto che più tardi, dei quattro animatori iniziali ne rimase solo uno, ossia Andrej Baša. Nel 1996 cessò di esistere anche “Il mio primo MIQ” la manifestazione festivaliera pensata quale trampolino di lancio per tutte le giovani nuove leve canore dell’area dell’Istria, Quarnero ed isole. Alcuni vecchi contenuti sono stati sostituiti da elementi nuovi, ed il MIQ ha proseguito a funzionare secondo il principio della sua “trinità” per cui quest’anno ha raggiunto il suo cinquantaottesimo compleanno.
Indipendentemente dal fatto che si nomini il “vecchio” o il “nuovo” MIQ, si puo concludere che questo festival, basato in primo luogo sullo stare in allegra compagnia dei suoi partecipanti, rappresenta una delle eredità culturali più preziose che le generazioni giovani dell’Istria, del Quarnero e delle isole abbiano ricevuto in campo musicale, Del resto, se non fosse esistito il “vecchio MIQ” non ci sarebbe nemmeno il “nuovo MIQ”. Se gli abitanti della regione di cui esso spiega la sua voce e dove è nato non lo avessero adottalo come espressione delta loro identificazione, il MIQ non sarebbe quello che è – il festival più bello e più caro al cuore di ciascun ciacavo, anche d’adozione.
KAKO SE KALIO “STARI MIK” (1964 – 1987)
TAKO JE POČELO
Kako je baš u vrijeme kad se naš festival trebao održati Tito u Splitu održao svoj poznati govor u kojem je Jugoslaviju zahvatila festivalomanija, mnogi i nisu baš bili skloni ideji da uz Opatiju i Rijeka ima svoj festival. Tako smo ja, kao predsjednik riječke podružnice Udruženja muzičara, tajnik podružnice Aco Petrović i Đuro Tomašević, tada muzički suradnik Radio Rijeke dospjeli na razgovor u Komitet, u kojem su, usput budi rečeno, sjedili moji prijatelji. No, trebalo je pred njima dokazati opravdanost takve jedne manifestacije u Rijeci. I onda sam ja tumačio to ovako – pa, znate Rijeka je lučki grad, hoćete nećete, zbog profila ljudi koji dolaze u nju ona mora imati i zapadnjačku muzilu u ponudi. To “zapadnjački” je prošlo, a onda smo se dogovorili da ispred “Rijeka 64” ne stavimo riječ festival već natječaj pa je sve bilo u redu. To buduće glazbeno događanje proglašeno je sreskim glazbenim događanjem i tako je ustvari nastao MIK, prisjetio se, prije deset godina, na prvom sastanku Odbora za obilježavanje 40. obljetnice Festivala Melodije Istre i Kvarnera (Grand Hotel Bonavia, siječanj 2004. godine op.a.), maestro Ljubo Kuntarić, dodavši kako je veliku ulogu u ustanovljenju MIK-a odigrao i Zlatko Černjul, predsjednik spomenutog Udruženja.
U drugoj polovici 1963. godine posla oko organizacije festivala tj. natječaja prihvatile su se sljedeće institucije i novinske redakcije: Udruženje muzičara SRH (podružnica Rijeka), Koncertni ured Rijeka, Ilustrirani zabavni list o moru “Plavi putevi” iz Rijeke, te jugoslavenska muzička revija “Ritam” iz Novog Sada. U Biltenu br. 1 (bez datuma, samo s godinom 1963.) navodi se da je “izrađen poseban elaborat i napisane propozicije natječaja. Svrha je natječaja, da se potaknu mladi i još neafirmirani autori za rad na kompozicijskom polju… Natječaj treba da posluži kao stimulans i ostalim stvaraocima na polju zabavne muzike našega kraja (pisci tekstova, aranžeri, muzičari i ostali). Želja je organizatora da natječaj donese i nekoliko pjesama o ljudima i gradovima našeg kraja, a naročito da se kroz natječaj dobiju pjesme o gradu Rijeci u svrhu turističke propagande…”
Do 1. prosinca 1963. godine, do kada je natječaj bio raspisan prispjela su 54 rada, a u Biltenu br. 1 zapisano je: “Odmah nakon objavljivanja propozicija, objavljena je i dopuna prema kojoj mogu konkurirati i tekstovi na talijanskom jeziku čiji su autori pripadnici talijanske etničke grupe Kotara Rijeka. Na natječaj nije stigao niti jedan tekst na talijanskom jeziku.”
Formiran je i stručni ocjenjivački sud za izbor kompozicija. Činili su ga Zlatko Černjul, kompozitor i dirigent, prof. Vlado Fajdetić, glazbeni kritičar, Vladimir Šegota,novinar, Dinko Banić, vokalni solist, Allesandro Petterlin, dirigent, Đuro Tomašević, suradnik Radio Rijeke i Drago Rukavina, glazbenik.
“Rijeka 64”, odnosno “Melodije Kvarnera 64” jer kako rekosmo, festival je često doživljavao preimenovanja, kao i festivali narednih godina bio je financiran od strane ondašnjeg Odjela za kulturu koji je djelovao pri kotarskoj upravi.
Govoreći o budućem festivalu, tijekom boravka u Rijeci Miroslav Antić, glavni urednik Revije “Ritam”, suorganizatora “Melodija Kvarnera” izjavio je:
Rijeka je grad koji traži sebe. Zato i svaki pokušaj da se na jednom planu, ma koliko on bio naizgled nešto spektakularno i manje seriozno, donese novost i pruži mogućnost riječkim snagama da dođu do podrške i stimulacije sasvim čistog i plemenitog amaterizma, dobro je došao. Trebalo bi da ovaj festival ima podršku i kulturnih institucija, društvenih i privrednih organizacija, a svakako i kompletne kulturne javnosti ovog grada. Od srca želim uspjeh ovom festivalu.” (Novi list, 1963. godina)
FESTIVAL MELODIJE ISTRE I KVARNERA (1993. – 2023.)
PROCES OBNAVLJANJA MIK-a
Na sastanku koji je 5. veljače 1992. g. održan u Grand hotelu “Bonavia” u Rijeci, u organizaciji inicijativnog odbora za ponovno pokretanje MIK-a, kojim je predsjedavala Milka Čakarun Lenac, udareni su temelji novom MIK-u.
Na prvom radnom sastanku, osim što je izabran organizacijski odbor od 15 članova (Andrej Baša, Vlasta Sušanj Kapićeva, Davor Travaš, Davor Tolja, Đuro Tomašević, Dušan Prašelj, Milka Čakarun Lenac, Mirko Cetinski, Dorjan Hatta, Koraljko Pasarić, Valter Kiršić, Željko Albreht, Franjo Butorac, Josip Silov i predstavnik Radio Pule) diskutiralo se i o načinu organizacije budućeg MIK-a. Dogovoreno je da se on mora držati već ustaljenog rasporeda, što znači da će se održavati u lipnju mjesecu, utvrđeno je da može trajati najmanje dva, a najviše onoliko dana za koliko bude osigurao financijskih sredstava. Najmanje dva stoga što zbog naziva festivala jedna festivalska večer mora biti upriličena u Istri, a druga na Kvarneru. Napomenuto je da bi budući MIK trebalo modernizirati, da na njemu mogu konkurirati isključivo one melodije koje prožimaju čakavski tekst i primorsko-istarski melos, a dogovoreno je i to da na idućem radnom sastanku treba utvrditi način financiranja festivala, te izabrati poduzeće ili grupu ljudi koji su financijski ili organizacijski sposobni preuzeti financijsku brigu o MIK-u. Uskoro je objelodanjen i operativni dio organizacijskog odbora ( Milka Čakarun Lenac, Andrej Baša, Mirko Cetinski i Ino Mirković), zadužen za idejni, organizacijski i financijski projekt, te objavljeno kako se uskoro očekuje i registriranje firme MIK koja će objedinjavati sve djelatnosti oko MIK-a, kao i snositi svu odgovornost za provedbu tog velikog projekta. Raspisan je i natječaj za MIK ’93 u kojem između ostalog stoji: “Skladbe upućene na natječaj moraju imati zastupljen jedan od tri sljedeća elementa:
– melos istarsko-kvarnerskog područja sljedeći duh najljepših ostvarenja Festivala MIK
– stihovi skladbi moraju biti tematski vezani uz Istru i Kvarner s neograničenim izborom tema vezanih uz ovo podneblje
– stihovi skladbi mogu biti napisani na čakavskom dijalektu, hrvatskom književnom jeziku ili talijanskom jeziku
Skladbe mogu biti pisane kao zabavne pjesme ili kao pjesme slobodnog glazbenog oblika, uz korištenje sredstava i postupaka svojstvenih modernoj, zabavnoj, pop, rock ili folk glazbi, s težnjom da se MIK osuvremeni u svom glazbenom izrazu.
Napomena: Pod melosom istarsko-kvarnerskog podneblja podrazumijeva se svaki glazbeni izraz koji je ušao u tradiciju Kvarnera i istre, starogradske pjesme i pjesme temeljene na istarskoj ljestvici, ‘omekšanog’ i ‘pitkijeg’ izraza prilagođenog standardima zabavne glazbe (Novi list, 28. studenoga 1992. godine).
Natječaj je bio otvoren do 31. siječnja 1993. godine, no rok kompozitorima produžen je za deset dana. Po okončanju natječaja u medijima je zapisano da je na natječaj stiglo preko sto kompozicija, a tijekom veljače i ožujka sastale su se dvije komisije – ona oformljena za izbor teksta, te ona za izbor kompozicija – da bi na završnom sastanku bilo odlučeno kako će na MIK-u ’93 konkurirati osamnaest kompozicija.
GLASOVANJE I NAGRADE
Način glasovanja na obnovljenom MIK-u ni po čemu, osim po broju glasačkih listića, nije bio različit od onog već provjerenog tijekom trajanja “starog MIK-a”. Odlučeno je da u svim gradovima domaćinima MIK-a publici bude podijeljeno 500 glasačkih listića na kojima će ona zaokružiti svoja dva favorita. Zbroj glasova dat će pobjednika u pojedinom gradu, a konačan zbroj glasova iz svih gradova i pobjednika čitavog festivala.
I tako se glasalo na MIK-u sve do 2004. godine, kad je način glasovanja promijenjen. Od tada pa do današnjih dana pobjednik MIK-a biva biran na sljedeći način – svake večeri dijeli se 500 glasačkih listića. Nakon prebrojavanja glasova publike, proglašava se treće, drugo i prvo mjesto u svakom gradu u kojem se održava festivalska večer. Objavljuje se i broj glasova za svaku pojedinu nagradu. Iza toga se boduju pjesme prema redoslijedu koji su zauzele po broju glasova te večeri. Pjesma koja ima najmanji broj glasova dobiva 1 bod, predzadnja dobiva 2 boda i tako redom, po jedan bod više za svaku poziciju. Treće, drugo i prvo mjesto boduju se stimulativno i to na sljedeći način: treća pjesma po broju glasova dobiva 2 boda više od četvrte, druga pjesma po broju glasova dobiva 3 boda više nego druga i na kraju prvoplasirana pjesma dobiva 4 boda više od drugoplasirane pjesme. Ako dvije pjesme imaju isti broj glasova publike, obje dobivaju bodove koji bi pripali višoj poziciji u okviru dvije na kojima su se zatekle. Na kraju, na finalnoj večeri, proglašavaju se tri pjesme koje su dobile najviše bodova tijekom svih festivalskih večeri.
Što se pak nagrada tiče tu su izmjene primjetnije. Nagrade koje oni koji konkuriraju na MIK-u (kompozitori, tekstopisci, aranžeri, izvođači ali i domaćini karavane) mogu dobiti su:
Prve tri nagrade stručnog ocjenjivačkog suda, te prve tri nagrade publike tradicionalne su zlatne, srebrne, odnosno brončane nagrade, u obliku osminke koja se pretvara u jedro.
Nagrada “Zlatni mikrofon” za najbolju interpretaciju (dodjeljuje Hrvatski radio – Radio Rijeka)
Nagrada “Roženice” za najprimjerenije zastupljen istarski melos (dodjeljuje Hrvatski radio – Radio Pula)
Nagrada za najbolji tekst (dodjeljuje Čakavski sabor)
Nagrada za najbolji aranžman (dodjeljuje Radio Istra)
Nagrada “Beseda” za pjesmu koja cjelokupnim izričajem (tekst, glazba, interpretacija) na najbolji način promovira naš kraj i njegovu tradiciju (dodjeljuje Novi List)
Nagrada za najboljeg debitanta (dodjeljuje Pomorski radio – Radio Bakar)
MEDIJSKA I PROPAGANDNA PROMIDŽBA
“Novi MIK”, za razliku od “starog”, već je u startu veliku pažnju posvetio promidžbi. Kako onoj medijskog tipa, tako i onoj propagandnoj. Agresivno se krenulo u napad, ne samo na lokalne medije, već i medije diljem Hrvatske, neovisno bili oni pisanog ili elektronskog tipa. Pjesme su snimljene i emitirane na gotovo svim radio postajama čak mjesec dana prije starta festivala, a građani su imali mogućnost osvojiti vrijedne nagrade u nagradnim igrama pokrenutim u svezi te radijske “praizvedbe MIK-a”. “Novi list” je pak, čitavih mjesec dana prije festivala tiskao po jednu stranicu posvećenu festivalu, a u gradovima domaćinima festivala postavljeni su štandovi s festivalskom lutrijom s izuzetno bogatim fondom nagrada. HRT, kao najjači hrvatski medij obvezao se ugovorom da će prenositi završnu festivalsku večer, te u svakodnevnom emitiranju plasirati kratke priloge o festivalskim događanjima.
Izrađen je i znak MIK-a koji je pratio svaki napis o festivalu. Znak, idejni projekt Renate Hansman, sastavni je dio pozornice u svakom gradu u kojem mikovci gostuju, a izradili su ga studenti Odjela grafike na Pedagoškom fakultetu u Rijeci.
Od propagandnog materijala tiskan je katalog koji je sadržao sve što će se na festivalu događati, sva imena onih koji će na festivalu sudjelovati kao i notni materijal. Katalog je bio trojezičan (čakavica – primorska i istarska, hrvatski književni jezik, talijanski jezik). Zanimljivo je bio i ilustriran, a ilustracije potpisuje Davor Katunar.
Bilteni pisani za internu uporabu, koje su kao i festivalske kataloge do 1997. osmišljavali Slavica Mrkić Modrić, Dubravka Munjas i Dražen Herljević, osim obaveznog dijela – itinerera putovanja, redoslijeda nastupa, broja glasova, te konačnog poretka nakon svake festivalske večeri, sadržali su i neobavezan dio koji bi se mogao nazvati “s primorske poneštrice”. Koncipiran kao “žuti tisak”, te kao takav i prezentiran, pisan je isključivo na primorskoj i istarskoj čakavici. Ti interni bilteni davali su festivalu dodatnu draž, te tiraža od 200 primjeraka nikad nije bila dostatna.
Osim navedenog promidžbenog materijala tiskane su i majice sa znakom MIK-a koje su puštene u slobodnu prodaju, no predstavljale su i obaveznu “uniformu” izvođača, bedževi, plakati, audio i video kazete, kao i CD-i. Izrađivani su i posebni suveniri vezani uz festivalska zbivanja. Komponirana je i himna MIK-a kojom se otvara i zatvara svaka festivalska večer. Kompozitor joj je bio Andrej Baša, a komponirao ju je na temeljima dviju najmikovskijih pjesama izvedenih na “starom MIK-u) – skladbi “Ča je ča” i “Bukaleta”.
Novi MIK je po mnogočemu vezanom uz promidžbu jedinstven glazbeni festival u Hrvatskoj. Primjerice, jedini je to Festival koji uoči svakog „izdanja“ ima emisije na više od deset TV i radio postaja diljem Hrvatske. Ima svoje „Kartuline z MIK-a“, emisije kojim promovira ne samo sebe već i svaki grad ili općinu u kojoj gostuje, prezentirajući na taj način svo bogatstvo krajeva što ih u imenu sadrži. Početak ovakvog vida promidžbe veže se uz 1999. godinu. Ima MIK i skraćenu verziju svojih kartulina što ih već dugi niz godina gledateljima HTV-a šalje putem desetminutnih priloga u emisiji „Dobro jutro Hrvatska“. Imao je MIK i svoj „TV – kulinarski kutak“ imena „Gušti z MIK-a“ u kojem je promovirao tradicionalna jela Istre i Primorja. MIK je i prvi hrvatski glazbeni festival koji se publici približio i web stranicom, prvi koji je uspostavio video interaktivnu vezu s dijasporom, te joj omogućio da izabere svog favorita. A eto, u godini u kojoj slavi 58. rođendan, broji već sedmu godinu postojanja jedinstvene e-monografije, prve takve u svijetu.